Protetik diş tedavisi restorasyonları, diş ya da diş eksikliğinde kaybedilen işlevsel özellikler, konuşma ve estetik görünümün geri kazandırılmasını hedefleyen diş hekimliği çalışmaları arasında yer almaktadır.
Uzman diş hekimleri tarafından gerçekleştirilen protetik restorasyonlar, genel olarak diş protezleri temelinde sabit protezler, hareketli protezler ve implant üstü protezler olarak sınıflandırılmaktadır.
Sabit Protez Tedavisi Nedir?
Sabit diş protezi tedavisi, hastanın mevcut dişlerinden destek alınarak uygulanan ve hastada bir ya da birden fazla diş eksikliğinde başvurulan tedavi yöntemlerinin başında gelmektedir. Diş eksikliğinin giderilmesinde hazırlanan sabit protez, dişlere yapıştırılarak sabit bir hale getirilmektedir. Diş hekimliğinde sık sık uygulaması görülen, diş eksikliği olan hastanın tek dişi üzerine yapılan kuronlar ve bu alanda uygulanan kuron köprü restorasyonları da sabit protez çeşitleri olarak bilinmektedir.
Sabit protez olarak adlandırılan yapay diş, hasta tarafından çıkarılamadığı için bu ismi almıştır. Fonksiyonel açıdan ve hastanın talep ettiği estetik ihtiyaçlar göz önünde bulundurularak çeşitli materyallerden yararlanılarak uygulanabilen bir protez diş tedavi çeşididir. Günümüzde dental diş tedavilerinde, uzman diş hekimleri tarafından en çok uygulanan sabit protez diş tedavisi şu restorasyonlar ile gerçekleştirilmektedir:
- Tam metal protetik restorasyonlar,
- Kıymetli metalden ya da kıymetsiz metalden üretilip hazırlanan metal destekli porselen restorasyonlar,
- Tam zirkonyum elementiyle hazırlanan restorasyonlar,
- Tam porselen restorasyonlar,
- Zirkonyum destekli porselen restorasyonlar
Hareketli Protez Tedavisi Nedir?
Hareketli diş protezi tedavisi, çene kemiğinde herhangi bir diş eksikliği yaşayan hastanın kendi isteği ile takıp çıkarabildiği ve eksik dişlerin yerinin tutan bir diş protezi çeşididir. Yeni yapılmış hareketli proteze hastanın alışması bir süre zaman alabilmektedir. Bu süre zarfında ağız dokuları olan yanak, dil ve dudak kaslarının yeni proteze uyum süreci yaşaması gerekmektedir. Dolayısıyla hastaların bu süreçte yemek yerken ve konuşurken dikkatli olmaları önemlidir. Bilhassa yemek yerken küçük lokmalar halinde ağza almak ve iki tarafı da kullanarak çiğneme yapmak, uzmanlar tarafından hareketli protez kullanan hastalara tavsiye edilmektedir.
Hareketli proteze sahip kişilerin özellikle geceleri protezlerini ağızlarında tutmamaları ve çıkarıp temizleyerek ıslak bir kağıt havluya sarıp o şekilde muhafaza etmeleri tavsiye edilmektedir. Ağızdaki yumuşak dokuların ve kasların dinlenmesi, mantar ve bakterilerden kaynaklı enfeksiyonların önlemesi için gece vaktinde çıkarılan protezlerin içi su dolu bir kapta muhafaza edilmesi de önem teşkil etmektedir.
Protetik anabilimdalı kliniklerinde diş ya da implant destekli tüm sabit ve hareketli protezlerin yapımının yanı sıra, çene ve yüz protezleri için çene eklemi tedavileri de gerçekleştirilmektedir. Protetik tedaviler için bilgisayar teknolojisi gibi dijital teknolojiler ile porselen dolgu, lamina, kuran ve köprü gibi pek çok tedavi de uygulamaya geçirilmektedir.
Çene Eklemi Rahatsızlıkları Tedavisi Nedir?
Çene eklemi rahatsızlıkları için tedavi uygulamaları, özellikle hastanın çene eklemine uygun olmayan protezler, stres, duruş bozukluğu ve diş diziliminde görülen çarpıklıklar sebebiyle oluşan dengesiz kapanış bozukluklarının tedavilerini içermektedir. Bunun yanı sıra özellikle gece vakti görülen diş gıcırdatma, diş sıkma, tek taraflı çiğneme alışkanlıkları da kişide çene eklemi rahatsızlıklarının ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.
Esneme ve çiğneme faaliyetleri sırasında hastalarda ağrı ve çeneyi açmada kısıtlama gibi şikayetler görülmektedir. Bazı durumlarda da bu tür çene fonksiyonlarında rahatsız edici ses de çıkmaktadır. Çene eklemi rahatsızlıklarında ilk etapta eklem rahatsızlığının nedeni ve çeşidi belirlendikten sonra protetik restorasyonlar gerçekleştirilerek bireye özel hazırlanan apereyler ile tedaviler gerçekleştirilebilmektedir. Bu rahatsızlıkların tedavi süreci de hastanın şikayetine bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir.
Protetik Restorasyon İle Aşırı Harap Olmuş Dişler Kurtarılabilir Mi?
Protetik restorasyon ile harap durumdaki dişlerin kurtarılması mümkündür. Post-core ismi verilen bir tedavi seçeneği ile kök kanalından destek alınarak harap durumda olan mevcut dişlerin güçlendirmeleri yapılabilmektedir. Uygulanan post seçeneğine bağlı olmak ile beraber, bir veya birkaç seans içerisinde protetik restorasyon işlemi tamamlanabilmektedir.
Protetik Restorasyonda Sabit Protezin Yapılma Aşamaları Nelerdir?
Sabit protez yapım aşaması şöyledir:
- Sabit protez yapımı için genellikle 4 seans ayrılması yeterli olmaktadır. Hangi dişlere restorasyon yapılacak ise; bu dişler restorasyon miktarı kadar küçüldükten sonra ağzın hassas ölçüsü alınmalıdır. Laboratuvar ortamında bir modeli elde edilmelidir. Hasta ile beraber ortak bir renk kararı verilmelidir.
- Laboratuvar ortamında hazırlanmış olan model için altyapı provası yapılmalıdır. Zirkonyum veya metal altyapı kullanılarak ağız ortamında bir provası yapılmaktadır ve ağız içerisine uyumlanmasına bakılmaktadır.
- Laboratuvar ortamında hazırlanmış olan porselenin uyumunun tespit edilmesi gerekmektedir. Komşu, karşı dişler ve çevre doku ile uyumuna bakılmalıdır. Hem renk hem de estetik açıdan hastanın yüz şekli ve gülüşü ile uyumlu olup olmadığı test edilmelidir. Restorasyondan önceki son aşama olduğu için bu aşamada hastanın son onayı alınana kadar düzeltmeler yapılmaktadır. Ardından cilalama işlemi yapılmaktadır.
- Cilalama işlemi yapıldıktan sonra hastanın bir kez daha protezi denemesi gerekmektedir. Deneme işleminden sonra bir problem olmaması durumunda; protez sabitlenmektedir. Yapıştırıcının sertleşmesi beklenmelidir ve sonrasında artıklar temizlenmelidir.
- Artıklar temizlendikten sonra artık sabit protezler kullanıma hazır olmaktadırlar. Hastanın bu süreçte protezlerini nasıl kullanması ve bakımını nasıl uygulaması gerektiği ile ilgili bilgilendirilmesi gerekmektedir. Belirli periyotlarda da doktor kontrolüne gelmelidir.
Protetik Restorasyon Çalışmaları Ne Kadar Sürmektedir?
Protetik restorasyon uygulamasının süresi; hastaya uygulanacak olan protezin çeşidine göre değişiklik göstermektedir. Hareketli protezler için yaklaşık 5 seans gerekirken, sabit protezler için 4 seans gerekmektedir. Prova seansları ile beraber ortalama 1 veya 1.5 ay gibi bir sürede hasta protezini kullanabilmektedir.
Protetik Restorasyon Sonrasında Ne Kadar Sürede Alışılır?
Protetik restorasyon çalışmalarına alışmak için geçmesi gereken süre; yaklaşık olarak 4 hafta ile 6 hafta arasında değişiklik göstermektedir. Yapılan protezler ve tedaviler ne kadar başarılı olursa olsun, alışma süreci mutlaka yaşanmaktadır. Bu süreçte hastaların daha estetik bir gülüş ve daha sağlıklı bir ağız istediklerinden emin olmaları gerekmektedir. Kararlı bir şekilde protez kullanımına devam etmeleri durumunda, protezlere alışabilmektedirler.
Alışma sürecinin daha kolay atlatılması için protezlerin ağız içerisinde vurması durumunda diş hekimine giderek bu bölgelerin düzeltilmesi gerekmektedir. Ayrıca yumuşak gıdalar tüketilmelidir. Küçük lokmaların çiğnenmesinin yanı sıra, ağzın her iki tarafında da lokma varken çiğneme fonksiyonunun yerine getirilmesi gerekmektedir. Buna ek olarak hastanın ağzına vurmayan eski bir protezi var ise; bu protezi kullanmak yerine yeni proteze alışmaya çalışması gerekmektedir.
Protetik Restorasyon Çalışmaları Ne Kadar Süre Etkili Olmaktadır?
Protetik restorasyon tedavisinin etkili olduğu süre, yaklaşık olarak 5 sene olmaktadır. Hastalar protezlerini zaman içerisindeki ağız değişikliklerine göre ayarlatmalılardır. Bu yüzden şikayetleri olduğunda doktorlarına söylemeleri ve duruma göre mevcut proteze işlem yapılması veya yeni bir protezin yapılması gerekmektedir.
Protezlere protetik restorasyon çalışmalarının yapılması gerektiği; protezlerin bollaşması, düşmeye başlaması ve yemek yerken zorluk yaşanması gibi durumlar oluştuğunda anlaşılmaktadır. Canlı dokularda değişiklik yaşanması durumunda, protezler ile canlı dokular arasındaki uyum bozulmaktadır ve bu uyumun tekrar yakalanması için nasıl bir yol izleneceğine diş hekimi karar vermektedir. Protezlerin içinin doldurulması, kaide maddesinin değiştirilmesi, yeni bir protez yapılması gibi seçenekler bulunmaktadır.